Usterki laptopów w wyniku wyładowań atmosferycznych – jak zapobiegać i co robić?
Wyładowania atmosferyczne bywają częstą przyczyną uszkodzeń sprzętu elektronicznego, w tym laptopów, szczególnie gdy w czasie burzy nie są one odłączone od zasilania i od kabli sieciowych (LAN). Niestety, zabezpieczenia budynków – nawet te profesjonalnie wykonane – nie zawsze gwarantują pełną ochronę przed skutkami uderzenia pioruna. W efekcie może dojść do gwałtownego wzrostu napięcia w sieci, co z kolei prowadzi do przepalenia i uszkodzenia urządzeń elektrycznych.
Dlaczego burza jest niebezpieczna dla laptopów?
Głównym problemem w trakcie wyładowań atmosferycznych jest nagły wzrost napięcia, który „przechodzi” przez sieć elektryczną lub łącze internetowe (kabel LAN). Jeśli laptop jest w tym czasie:
- Podłączony do zasilacza – wysoki impuls może uszkodzić układ ładowania, przetwornice na płycie głównej czy inne podzespoły,
- Połączony kablem sieciowym (LAN) – przepięcie „wędruje” również przewodem sieciowym, powodując uszkodzenia karty sieciowej, a nawet płyty głównej.
W skrajnych sytuacjach dochodzi do fizycznego wypalenia dziur w płycie głównej, a to często wiąże się z trudną i kosztowną naprawą. Dodatkowo usterka może obejmować dysk twardy, na którym przechowywane są zazwyczaj najcenniejsze dane – zdjęcia, dokumenty czy projekty.
Skutki finansowe i strata danych
Koszty napraw wynikających z przepięć elektrycznych potrafią się wahać od kilkudziesięciu do nawet kilkuset złotych, w zależności od rodzaju i rozległości uszkodzenia. Gdy awarii ulegnie płyta główna bądź dysk twardy, wydatki z reguły są wyższe. Nierzadko dochodzi także do utraty danych – co w przypadku braku backupu może być dla użytkownika największą stratą, trudną (lub wręcz niemożliwą) do odrobienia.
Jak zabezpieczyć laptop przed burzą?
- Odłącz zasilanie
Podczas gwałtownych wyładowań najlepiej całkowicie odłączyć laptop od prądu. Samo wyłączenie urządzenia nie chroni go przed przepięciem – ważne, aby wyjąć wtyczkę z gniazdka. - Wyjmij kabel LAN
Jeśli korzystasz z Internetu przewodowego, pamiętaj również o odłączeniu kabla sieciowego. Impuls przepięciowy może przenieść się także przez sieć lokalną. - Rozważ użycie listwy antyprzepięciowej
Choć specjalne listwy antyprzepięciowe i urządzenia typu UPS nie gwarantują stuprocentowej ochrony przed uderzeniem pioruna, mogą w znacznym stopniu zminimalizować skutki ewentualnego przepięcia w sieci. - Przechowuj dane w bezpiecznym miejscu
Regularny backup – czy to na zewnętrzny dysk, czy w chmurze – pozwoli zabezpieczyć najważniejsze pliki przed utratą w razie nieodwracalnej awarii.
Czy możliwa jest naprawa uszkodzonego laptopa?
Wiele laptopów uszkodzonych w skutek wyładowań atmosferycznych daje się naprawić. Jest to jednak uzależnione od konkretnego przypadku:
- Niekiedy uszkodzeniu ulega zasilacz lub wymiany wymaga jedynie kilka drobnych elementów na płycie głównej,
- W gorszych scenariuszach usterka dotyczy kluczowych układów (np. kontrolerów, mostków, procesora) bądź dysku twardego i naprawa okazuje się ekonomicznie nieopłacalna.
Właśnie dlatego zawsze warto kierować się zasadą: „Lepiej zapobiegać niż leczyć”. Wystarczy wyrobić w sobie nawyk odłączania sprzętu podczas burzy, aby oszczędzić sobie wydatków, stresu i ryzyka utraty danych.
Podsumowanie
Wyładowania atmosferyczne stanowią jedno z poważniejszych zagrożeń dla elektronicznego sprzętu w domu, w tym dla laptopów. Najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie kosztownych napraw jest odłączenie urządzeń od prądu i sieci LAN w czasie burzy. W przypadku drobnych usterek ich naprawa bywa możliwa, jednak zdarzają się sytuacje, w których spalone komponenty pociągają za sobą konieczność wymiany całej płyty głównej lub utratę danych z dysku. Dlatego pamiętajmy: odrobina profilaktyki – w postaci wyjęcia wtyczek i regularnego wykonywania kopii zapasowych – może uchronić nas przed przykrymi konsekwencjami i wysokimi kosztami serwisowania.
